ประวัติความเป็นมา
  ในปี พ.ศ. 2533 มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ วิทยาเขต พิษณุโลก ได้รับการยกฐานะเป็นมหาวิทยาลัยเอกเทศและได้รับพระราชทานนาม จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ว่า “มหาวิทยาลัยนเรศวร” คณะสังคมศาสตร์ และคณะมนุษยศาสตร์ จึงได้ยุบรวมเป็น คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
ต่อมาในปี พ.ศ. 2546 ศาสตราจารย์ (พิเศษ) ดร. มณฑล สงวนเสริมศรี อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยนเรศวร เห็นสมควรให้จัดโครงสร้างคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ขึ้นใหม่ เพื่อให้การบริหารงานมีความคล่องตัวมากขึ้น จึงได้แยกคณะสังคมศาสตร์ ออกมาจัดตั้งเป็นคณะใหม่อีกครั้ง ประกอบไปด้วย สาขาวิชาพัฒนาสังคม สาขาวิชาจิตวิทยา  สาขาวิชาประวัติศาสตร์  และสาขาวิชารัฐศาสตร์
สัญลักษณ์

          ออกแบบโดย กวินธร เสถียร และกวีวัชร์ เสถียร นำแนวคิดมาจากความคุ้นชินในการให้เสียงของ คุณสุชาดี มณีวงศ์ ในรายการ “กระจกหกด้าน” (Six-Mirror) ผนวกกับข้อความตอนต้นของรายการที่แสดงถ้อยเทศนาของสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) ที่ว่า

          “คนเราทุกวันนี้ดีแต่ส่องกระจกด้านเดียว ให้เอากระจกหกด้านมาส่องเสียบ้าง แล้วจะเห็นเอง”

          เปรียบเทียบกับคนทั่วไป ซึ่งมักพิจารณาเรื่องใดๆ เรื่องหนึ่งจากมุมมองด้านเดียว การทำความเข้าใจมิติทางสังคม วัฒนธรรม และเรื่องราวของบุคคลจะต้องคำนึงถึงความหลากหลายทั้งด้านเพศ เชื้อชาติ ศาสนา วัฒนธรรม รวมถึงลักษณะทางระบบนิเวศเช่นกัน ความหลากหลายดังกล่าวแทนภาพสะท้อนจากกระจกที่มีขนาดและมิติของสีแตกต่างกันไป ดังนี้

      • กระจกสีขาว แทน คุณธรรม จริยธรรม
      • กระจกสีเทา แทน ความไม่สมบูรณ์แบบ ความไม่เท่าเทียมกันในสังคม
      • กระจกสีแสด แทน มหาวิทยาลัยนเรศวร
      • กระจกสีน้ำเงิน (สีครามน้ำทะเล) แทน ความคิดสร้างสรรค์ การคิดนอกกรอบ
      • กระจกสีเขียว แทน ความรัก ความห่วงใยต่อธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
      • กระจกสีเลือดหมู แทน ความเป็นมนุษย์ การมีชีวิตชีวา และความเข้มแข็ง
      • ดวงตา แทน การพิจารณาโดยใช้ปัญญา
ปรัชญา ปณิธาน วิสัยทัศน์

ปรัชญา:

เป็นภาควิชาที่มีความลุ่มลึกทางวิชาการด้านสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาประยุกต์ มุ่งสร้างคนคุณภาพ สร้างสังคมที่มีความสุข

ปณิธาน:

มุ่งพัฒนาภาควิชา เพื่อสร้างคนคุณภาพ สร้างสังคมแห่งปัญญาและความสุข และบูรณาการความรู้ด้านสังคมศาสตร์สู่นวัตกรรมเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน

วิสัยทัศน์:

มุ่งสู่การเป็นภาควิชาที่มีความเข้มแข็งทางวิชาการ และสร้างสรรค์งานทางด้านสังคม เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ภายในปี พ.ศ. 2565
วัตถุประสงค์

ด้านผลิตบัณฑิต

     มุ่งสร้างบัณฑิตที่มีความรู้ และความสามารถในการแสวงหาความรู้  (learn how to learn) เชี่ยวชาญด้านแนวคิดทฤษฎีด้านสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา และมีทักษะด้านการวิจัย ภาษาต่างประเทศ และเทคโนโลยี พร้อมด้วยคุณธรรมและจริยธรรม

ด้านงานทางวิชาการ งานวิจัย

     มุ่งผลิตผลงานทางวิชาการ วิจัยทางสังคมและวัฒนธรรม ทั้งในระดับนโยบายและปฏิบัติ โดยให้ความสำคัญต่อการวิจัยเชิงพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง และการขับเคลื่อนไปสู่สังคมที่มีคุณภาพ

ด้านบริการวิชาการแก่สังคม

     จัดและสนับสนุน ให้บุคลากรในภาควิชาฯ มีส่วนร่วมในการให้บริการทางวิชาการแก่สังคม ในรูปแบบที่หลากหลาย อาทิ การประชุมทางวิชาการ การอบรม การสัมมนา การให้คำปรึกษา ฯลฯ ตลอดจนส่งเสริมให้มีแหล่งสืบค้น  เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้และฐานข้อมูลทางวิชาการของบุคลากร สู่สาธารณะ

ด้านทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม

     จัดและสนับสนุน ให้บุคลากรในภาควิชาฯ มีส่วนร่วมในกิจกรรมด้านศิลปวัฒนธรรม เน้นการสืบสานภูมิปัญญาและวัฒนธรรมท้องถิ่น